Giriş:
Maqnezium (Mg²⁺) insan orqanizmində həyati əhəmiyyət daşıyan elektrolitlərdən biridir və 300-dən çox fermentativ reaksiyanın kofaktoru kimi iştirak edir. O cümlədən, sinir-keçirici sistem, əzələ funksiyası, antioksidant müdafiə, və damar tonusunun tənzimlənməsi sahələrində mühüm rol oynayır.
Son illərdə aparılan araşdırmalar maqneziumun eşitmə fiziologiyasında da mühüm rol oynadığını göstərmişdir.
Maqneziumun eşitmə sisteminə təsir mexanizmləri
1. Sinaptik keçiriciliyin tənzimlənməsi
Maqnezium NMDA (N-metil-D-aspartat) reseptorlarının təbii antaqonistidir, bu da sinaptik ötürmədə həddindən artıq kalsium axınının qarşısını alaraq sinir hüceyrələrinin zədələnməsinə mane olur. Bu xüsusilə koklea və beyin sapındakı eşitmə yolları üçün vacibdir.
2. Antioksidant və neyroprotektiv rol
Yüksək səslərə məruz qalma zamanı daxili qulaq hüceyrələrində oksidativ stress yaranır. Maqnezium glutatyon və superoksid dismutaz kimi antioksidant sistemlərin funksiyasını dəstəkləyərək, xarici tüklü hüceyrələrin zədələnməsinin qarşısını alır.
3. Qan axını və mikrosirkulyasiyanın yaxşılaşdırılması
Maqnezium vazodilatator təsirə malikdir, bu isə koxlear qan dövranını yaxşılaşdırır. Yaxşı qan dövranı eşitmə orqanının oksigen və qida maddələri ilə təminatını artırır, bu da eşitmə sinirinin sağlamlığı üçün vacibdir.
Maqnezium defisiti və eşitmə pozuntuları
Klinik araşdırmalar göstərmişdir ki, maqnezium defisiti aşağıdakı eşitmə problemlərinə səbəb ola bilər:
- Tinnitus (qulaqda cingilti və uğultu)
- Sensonevral eşitmə zəifliyi , xüsusən səs-küyə bağlı eşitmə zəifliyi
- Kəskin eşitmə zəifliyi (sudden sensorineural hearing loss, SSNHL) riskinin artması
Animal model tədqiqatlarında (siçanlar üzərində) göstərilmişdir ki, maqneziumla zəngin diet yüksək səslərin zərərindən sonra eşitmə zəifliyini 40-50% azalda bilər.
Elmi tədqiqatlardan nümunə
Journal of Otology (2011):
Səs-küyə məruz qalan şəxslərdə 167 iştirakçıya 1 ay ərzində 122 mg maqnezium verilib. Əldə olunan nəticələrə əsasən, bu şəxslərdə eşitmə qabiliyyətində ciddi azalma qeydə alınmayıb, nəzarət qrupunda isə eşitmə zəifliyi müşahidə edilib.
Noise & Health Journal (2002):
Maqneziumun oksidativ stressə qarşı müdafiə rolu qeyd olunmuş və yüksək səsə məruz qalan heyvanlarda maqneziumla müalicənin eşitmə qabiliyyətinin bərpasına dəstək verdiyi göstərilmişdir.
Maqnezium defisitinin digər simptomları (klinik baxışla):
- Qulaq uğultusu və ya tinnitus
- Başgicəllənmə
- Konsentrasiya pozuntusu
- Əzələ qıcolmaları (hipomaqnezemiya)
- Yuxusuzluq və əsəbilik
- Aritmiya, yəni ürək ritmində pozuntu
Bioloji mənbələr və tövsiyə olunan gündəlik qəbul:
- Yetkin qadınlar üçün: təqribən 310–320 mg/gün
- Yetkin kişilər üçün: 400–420 mg/gün
Əsas qidalar:
- Yaşıl yarpaqlı tərəvəzlər
- Quru paxlalılar
- Badam, qoz, fındıq
- Avokado, banan
- Qara şokolad (70% və yuxarı)
Əlavə kimi qəbul: Eşitmə üçün təsirli ola bilərmi?
Əgər eşitmə pozuntusu səs-küy, stress və ya qan dövranı pozuntusu ilə bağlıdırsa, maqnezium əlavələrinin (xüsusilə Mg L-threonate və Mg citrate formalarında) faydalı ola biləcəyi düşünülür.
Amma patoloji səbəblərə bağlı eşitmə zəifliyi (infeksiya, travma, yaşa bağlı degenerasiya) üçün maqnezium tək başına yetərli deyil – dəstəkləyici vasitə kimi istifadə oluna bilər.
Nəticə:
Maqnezium, eşitmə orqanının sağlamlığında həm sinir sistemini qoruyur, həm də səs dalğalarının beyində düzgün emalına kömək edir. Elmi sübutlar göstərir ki, maqnezium:
- Eşitmə orqanını zədələnmədən qoruyur,
- Tinnitus şikayətini azalda bilər,
- Qəfil eşitmə itkisi riskini aşağı sala bilər.
Sadə bir mineral bəzən səssizliyə qarşı ən güclü sipər ola bilər.
Doktor Aygün Əliyeva
